فاز دوم پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس تا چند روز آینده به طورت رسمی توسط رئیس جمهوری افتتاح می‌شود که با بهره‌برداری از فاز دوم بزرگترین پالایشگاه میعانات گازی ظرفیت تولید بنزین با استاندارد یورو پنج کشور حدود 12 میلیون لیتر در روز افزایش می‌یابد. در شرایط فعلی ظرفیت تولید بنزین ایران حدود 78 میلیون لیتر در روز بوده و متوسط مصرف روزانه بنزین کشور هم کمی بیش از 80 میلیون لیتر در روز بوده که با بهره‌برداری از فاز دوم پالایشگاه خلیج فارس عملا ظرفیت تولید بنزین ایران از مرز 90 میلیون لیتر در روز عبور کرده و مصرف و تولید این فرآورده استراتژیک نفتی به نقطه سر به سر می‌رسد. با این وجود در کنار افزایش ظرفیت تولید بنزین، ساخت و بهره برداری از فازهای مختلف پالایشگاه خلیج فارس دارای سه برگ برنده مهم بوده که در صورت تثبیت تولید در فاز دوم توسعه در کنار کاهش وابستگی به واردات بنزین عملا فشار تولید بنزین در سایر پالایشگاه های نفت کشور کاهش می‌یابد. در طول چند سال گذشته بر خلاف سایر کشورهای جهان، بهره‌برداری از پالایشگاه‌های نفت ایران با محور تولید حداکثری بنزین بوده و عملا به دلیل اولویت بالای تولید بنزین در کشور پالایشگاه‌ها فرصت کمتری برای تولید سایر فرآورده های نفتی به ویژه نفتا و یا گازمایع برای تامین خوراک پتروشیمی‌ها داشته‌اند. در شرایط فعلی برخی از مجتمع های بزرگ پتروشیمی کشور شامل پتروشیمی تبریز، شازند و اصفهان برای تولید محصولات متنوع پلیمری به خوراک نفتا برای تولید اتیلن نیاز دارند که افزایش تولید بیشتر بنزین در پالایشگاه خلیج فارس این فرصت را در اختیار پالایشگاه های نفت اصفهان، تبریز و شازند قرار می دهد تا خوراک بیشتر مایع به پتروشیمی‌های همجوار عرضه کنند. علاوه بر این در روزهای پایانی اسفند ماه سال گذشته مدیران عامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی و پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی بر سر عرضه بیشتر محصولات پایه اولفینی از سوی پالایشگاه‌های نفت به پتروشیمی به توافق رسیده و حتی تفاهم نامه همکاری امضا کردند.بالا بودن ظرفیت تولید نفت کوره یکی از مهمترین چالش‌های پیش روی سبد تولید محصولات در پالایشگاه‌های نفت کشور بوده به طوری‌که هم اکنون 33 درصد از کل سبد تولید محصولات پالایشگاهی به تولید نفت کوره اختصاص یافته است. بالا بودن تولید نفت کوره آن هم با گوگرد بالا زنگ خطر را برای پالایشگاه‌های نفت به صدا درآورده و با توجه به اعمال محدودیت‌های جهانی برای توقف مصرف نفت کوره با گوگرد بالا در کشتی و شناورها عملا در ایران طرح بلندینگ نفت کوره با میعانات گازی در دستور کار قرار گرفته است. در حال حاضر ایران از توان صادرات روزانه حدود 50 میلیون لیتر نفت کوره با گوگرد بالا برخوردار بوده که تولید و صادرات نفت کوره با گوگرد بالا تا سال 2020 میلادی و با توجه به ابلاغ کنواسیون‌های دریایی مبنی بر عدم مصرف نفت کوره سولفور بالا یک خطر جدی برای صنعت پالایش نفت کشور خواهد بود. این درحالی است که برای نخستین بار با بهره‌برداری از پالایشگاه ستاره خلیج فارس هیچ گونه نفت کوره‌ای تولید نمی‌‌شود و در فازهای سه گاه بزرگترین پالایشگاه میعانات گازی جهان تولید بنزین و سپس گازوئیل، سوخت جت، گازمایع و در نهایت گوگرد در اولویت بوده و عملا هیچ ظرفیتی برای تولید نفت کوره وجود ندارد.عدم تولید نفت کوره دومین برگ برنده ساخت و بهره‌برداری فازهای اول و دوم پالایشگاه ستاره خلیج فارس بوده که این مدل جدید پالایشی می‌تواند به‌عنوان یک الگوی موفق در دستور کار سیاست جدید پالایشگاه‌سازی ایران قرار بگیرد.با بهره‌برداری از فازهای مختلف پارس جنوبی و به ویژه پنج فاز جدید این میدان مشترک گازی در سال 97، پیش بینی می‌شود ظرفیت تولید روزانه میعانات گازی ایران به بیش از یک میلیون بشکه افزایش یابد. افزایش ظرفیت تولید میعانات گازی هرچند می‌تواند منجر به بالا رفتن صادرات این محصول استراتژیک گازی و افزایش درآمدهای ارزی شود اما با توجه به محدودیت‌های ذخیره‌سازی میعانات گازی در مخازن پالایشگاه‌های پارس جنوبی و با درنظر گرفتن نیاز به تولید حداکثری گاز در فصول سرد سال عملا نبود مخزن ذخیره‌سازی قدرت چانه‌زنی شرکت ملی نفت برای صادرات میعانات گازی را کاهش می‌دهد. با بهره‌برداری از سه فاز پالایشگاه ستاره خلیج فارس عملا بالغ بر 30 درصد میعانات گازی تولیدی پارس جنوبی (معادل 360 هزار بشکه در روز) با استفاده از خط لوله‌ای 388 کیلومتری از عسلویه روانه بندرعباس شده که می‌تواند با کاهش فشار ذخیره‌سازی در مخازن پالایشگاه‌ها به‌عنوان یک آلترناتیو مصرف داخلی قدرت چانه‌زنی شرکت نفت در صادرات میعانات گازی را افزایش بدهد. همزمان با مرور این تحولات همزمان با برگزاری بیست و سومین نمایشگاه نفت تهران گفتگوی بدون حاشیه ای با دکتر «ناصر عاشوری» دبیرکل انجمن صنفی کارفرمائی صنعت پالایش نفت ایران ترتیب داده که شرح آن را در ادامه می‌خوانید:

شما به‌عنوان دبیر کل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پالایش نفت در بیست و سومین نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی تهران حضور دارید؟
بله ما به عنوان انجمن صنفی کارفرمایی شرکت های خصوصی صنعت پالایش نفت در سال جاری از در تاریخ 97/02/16 تا 97/02/19 در محل دائمی نمایشگاه‌های بین المللی تهران برگذار می گردد با سیاست حرکت یکپارچه شرکت های پالایش نفت خصوصی در قالب انجمن صنفی جهت حضور در بازارهای داخلی و خارجی حضور فعالی خواهیم داشت و مجموعه شرکت‌های عضو این انجمن در سالن 15 در یک مجموعه در کنار هم توانمندی‌ها و تولیدات خود را به نمایش خواهد گذاشت.
کدام یک از پالایشگاه‌ها عضو انجمن صنفی پالایش نفت کشور هستند؟
پالایشگاه‌های اصفهان، بندر عباس، تبریز، تهران ، ستاره خلیج فارس، شیراز و کرمانشاه عضو انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پالایش نفت هستند. 
شمارش معکوس بهره‌برداری از فاز دوم توسعه پالایشگاه ستاره خلیج فارس آغاز شده است. با بهره‌برداری از این پروژه و افزایش 12 میلیون لیتری تولید بنزین یورو پنج آیا فشار تولید بنزین از روی سر سایر پالایشگاه های نفت کشور کم خواهد شد و بهره‌برداری از این پروژه در مجموع چه دستاوردهایی برای صنعت پالایش نفت کشور به ارمغان می‌آورد؟
پالایشگاه‌های نفت کشور برای اینکه بتوانند جوابگوی نیاز کشور باشند، نیاز به طرح‌های توسعه‌ای و کیفیت بخشی به تولیداتشان دارند، بنابراین تعدادی از پالایشگاه‌ها در حوزه بهبود تولید به لحاظ کمی و کیفی قدم های خوبی برداشته اند. مانند پالایشگاه‌های تهران، بندرعباس،  تبریز، شیراز که تمام شده و پالایشگاه اصفهان و ستاره خلیج فارس که طرح‌های توسعه ای در دست اجراست.  پالایشگاه ستاره خلیج فارس یک پروژه ملی و ویژه است که با نهایی شدن همه فازها می‌تواند 36 میلیون لیتر بنزین یورو 4 و 5 را به بازار عرضه کند. در شرایط فعلی فاز اول در مدار تولید است و فاز دوم هم انشالله به زودی به تولید خواهد رسید که با حضور رئیس جمهور افتتاح می‌شود و اگر تامین منابع مالی انجام بگیرد فاز سوم این پالایشگاه میعانات گازی هم تا پایان سال 97 در مدار بهره‌برداری خواهد بود. واقعیت این است که با راه‌اندازی پالایشگاه ستاره خلیج فارس خودکفا، مقدار تولید بیش از مصرف بنزین کشور برابر می‌شود؛ هم اکنون بین تولید و مصرف مسابقه‌ای پیش آمده که درست این است که جلوی مصرف را بگیریم نه اینکه برای رسیدن به آن، افزایش تولید وسیع داشته باشیم. باید مصرف بی رویه مدیریت شود، امسال برای شب عید حتی تا 115میلیون لیتر در روز هم مصرف بنزین داشتیم که بخشی به مصرف بالای خودروها بر می گردد. بنابراین نباید دلخوش باشیم که در تولید بنزین خودکفا شده ایم بلکه باید صنعت خودروسازی شرایط را طوری مهیا کند که خودروها به روز شوند و مصرف آنها از 12 به 5 تا 6 لیتر در هر 100 کیلومتر پیمایش کاهش یابد. در حال حاضر می‌توانیم این نوید را بدهیم که با بهره‌برداری از فاز سوم توسعه پالایشگاه ستاره خلیج فارس، در تولید بنزین خودکفا می شویم و میزان تولید و مصرف برابر می‌شود ولی این مشروط بر این است که تولید خودروهای غیراستاندارد و پرمصرف متوقف و یا کاهش یابند زیرا در غیر این صورت، همچنان مصرف رشد خواهد داشت و در این مسابقه بازار مصرف پیروز خواهد شد. به نظر من اگر خودروها را با همین مصرف نگه داریم، متوسط مصرف ما 80 میلیون لیتر است ولی خودروسازها همواره در حال ساخت خودرو با مصرف بالا هستند و بنابراین باید خودروهایی تولید کنند که استانداردهای بین‌‌المللی را داشته باشد. به هر حال پالایشگاه ستاره خلیج فارس جزء برندهای خاص پالایشگاهی است و در صنعت پالایش جهان کم نظیر و حتی بی نظیر است از لحاظ حجم تولید، ولی پالایشگاه‌های دیگر هم تولیداتشان را از لحاظ کمی و کیفی که در تلاشند بروز کنند زیرا باید از یک‌سو صنعت را سرپا نگهداریم و در موضوعات صنعتی اتکا به خود داشته باشیم، دوم، مصرف بنزین داخل کشور را بتوانیم تامین کنیم، سوم مجموعه پالایشگاهی ما بالای 60 هزار نفر کارمند و کارگر دارند و باید به عنوان بنگاه اقتصادی به آنها نگاه شود که هم سودآور باشند، به روز باشند، هزینه‌های جاری و اداری را تامین کنند و هم بتوانند پروژه های توسعه ای را انجام دهند که در این رابطه انتظار داریم دولت به آنها کمک کند. هم بتوانند عوارض، مالیات و سایر تکالیف قانونی را به دولت پرداخت کنند، به همین دلیل در سالی که به نام حمایت از کالای ایرانی توجه به تولید داخلی است، باید نگاه ویژه‌ای داشته باشیم.

پس از واگذاری سهام پالایشگاه‌های نفت به بخش غیردولتی، قرار است امسال سهام پالایشگاه نفت آبادان و شازند هم به بخش خصوصی واگذار شود. نظر شما درباره این واگذاری‌ها چیست و آیا انجمن صنفی کارفرمائی صنعت پالایش نفت ایران از این خصوصی سازی استقبال می‌کند؟
براساس مصوبه دولت، پالایشگاه اراک و آبادان مقرر است سهام شان واگذار شود بنظرم چون این صنعت، صنعتی خاص و ملی است باید دولت در کنار این صنعت باشد. به همین دلیل قرار شد از هر پالایشگاهی دولت حداکثر 20 درصد سهام داشته باشد و سهامش بین همه 10 پالایشگاه کشور تقسیم شود تا بتواند در طرحهای توسعه ای کمک کند. این مصوبه به کمیسیون تطبیق مجلس شورای اسلامی رفت که ایراداتی گرفت، برگشت داده شد و در نهایت توسط آقای دکتر لاریجانی رئیس مجلس ابلاغ شد. هم اکنون از لحاظ حقوقی و قانونی کارش انجام شده ولی باید انتقال سهام صورت بگیرد و به احتمال زیاد در سال 97 عملیاتی شود و حدود 80 درصد از سهام هریک از این دو پالایشگاه هم به بخش خصوصی منتقل شود و دولت به دلیل صدور مجوزها، مسائل زیست محیطی، کمک های مالی و اینکه کمک کند تا این پالایشگاه ها سرپا نگهداشته شوند و نقش نظارتی و حمایتی داشته باشد، از هر پالایشگاه 20 درصد سهام را داشته باشد تا در فضای تعاملی با بخش خصوصی این پالایشگاه‌ها به تولیدات خود ادامه دهند.

با افزایش سهم گاز در سبد سوخت نیروگاه‌ها و صنایع و افزایش مازاد تولید انواع فرآورده های نفتی ایران به یکی از کشورهای صادرکننده انواع فرآورده نفتی شامل گازوئیل، نفت سفید، سوخت جت، گازمایع، نفت کوره و ... تبدیل شده است. آیا وقت آن نرسیده که صادرات، بازرگانی و فروش خارجی محصولات نفتی به‌جای دولت توسط پالایشگاه‌ها و همچون پتروشیمی ها انجام شود؟
در جلسه مشترکی بین پالایشگاه‌ها و آقای مهندس علیرضا صادق آبادی معاون وزیر نفت و مدیرعامل محترم شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران این مباحث در فضای تعاملی انجام شد، چون بخش خصوصی در بخش پالایشگاه‌ها در اول راه هستند، شرایط به صورتی است که صادرات برعهده شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی بوده و هست ولی به تدریج در مورد پالایشگاه‌ها هم وضعیت به‌جایی خواهد رسید که خودشان محصولاتشان را صادر کنند. در شرایط فعلی 6 فرآورده اصلی نفتی توسط پالایشگاه‌ها تولید می‌شود را در اختیار شرکت ملی پالایش و پخش قرار می‌گیرد، محصولات ویژه نفتی را خود پالایشگاه‌ها از طریق واحد بازرگانی خودشان عرضه می‌کنند و این فضا مهیا است که وزارت نفت به مرور به برخی محصولات اصلی هم مجوز بدهد که خود پالایشگاه‌ها بازاریابی کنند و بفروشند، اگرچه اولویت با مصرف داخلی و تامین نیاز پتروشیمی‌ها است و مازاد آن در آینده توسط خودشان فروخته خواهد شد.

اگر پالایشگاه‌ها بخواهند محصولات اصلی نفتی را صادر کنند، اولویت با کدام یک از فرآورده‌های نفتی اصلی خواهد بود؟
این آمادگی وجود دارد که برای محصولی مانند نفت‌گاز (گازوئیل) این فروش انجام شود. به هر ترتیب باید این تصمیمات به مرور اجرایی شود  بخش خصوصی این آمادگی را دارد.

به‌عنوان پرسش پایانی مهمترین برنامه‌های اولویت دار انجمن صنفی کارفرمائی صنعت پالایش نفت ایران در سال 97 چیست؟
یک انتظار انجمن صنفی کارفرمائی صنعت پالایش نفت از مجلس شورای اسلامی اصلاح قانون مالیات بر ارزش افزوده است که در دستور کار مجلس شورای اسلامی قرار دارد. برای برخی مواد که نظراتی داشتیم، اطلاعات مورد نظر را به کمیسیون اقتصاد مجلس منتقل کرده‌ایم ازجمله اینکه مالیات باید از انتهای زنجیره گرفته شود. یعنی از فروش 6 محصول اصلی نباید پالایشگاه‌ها مالیات پرداخت کنند، زیرا شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی خودش فروشنده است و باید مالیات را بدهد ولی در خصوص فروش محصولات ویژه نفتی که خود پالایشگاه‌ها محصولات را عرضه می‌کنند، مالیات را می‌پردازند، پس این موضوع باید در قانون مالیات شفاف سازی شود. انتظار دوم اعضای این تشکل صنفی از دولت این است که برای به روزرسانی پالایشگاه‌های نفت که بعضاً 40 تا 50 سال از عمرشان می‌گذرد باید کمک کنند و پیشنهاد ما این است که با تصویب مجلس، درصدی از محل فروش در اختیار  پالایشگاه‌ها قرار بگیرد و از آن محل طرح‌های توسعه ای خود را اجرا کنند چنانچه در بسیاری از موارد، تفویض اختیار می‌شود. هم اکنون در شرایط تحریم هستیم و گرفتن فاینانس  کار بسیار مشکلی است و اگر با این پیشنهاد توافق کنند، همه واحدهای پالایشی می‌توانند بهسازی شوند و سرپا بمانند. انتظار دیگر انجمن صنفی کارفرمائی صنعت پالایش نفت از دولت این است که درخصوص نرخ فروش فرآوردهای اصلی، بانکرینگ، محصولات ویژه و ...، روابط پالایشگاه‌ها و دولت شفاف‌سازی شود.  در خصوص روش تحویل فرآورده‌های اصلی هم نظر ما این است که نیابتی نباشد و فروش قطعی انجام بگیرد و از محل فنس پالایشگاه‌ها، شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی این محصولات را تحویل قطعی بگیرد. زیرا این مجموعه‌ها چه دولتی، خصوصی یا تعاونی باشند، سرمایه ملی هستند پس باید به روز باشند، سرپا بمانند، مصرف سوخت کشور را تامین کنند که نیازمند بیگانگان نباشیم، پس نگاه ما به پالایشگاه‌های کشور یک نگاه ملی است و اینکه سهام آن خصوصی است یا سهام عدالت یا بنگاه‌های اقتصادی یا دولت، برای ما مهم نیست، باید سود و حاشیه سودی داشته باشند که پاسخگوی همه تعهدات خود از جمله هزینه‌های جاری، طرح‌های توسعه‌ای، عوارض و مالیات، عملکرد و مالیات ارزش افزوده باشند، اگر بنگاهی زیانده باشد نمی‌تواند به تعهدات خود عمل کنند. در حال حاضر پالایشگاه‌های ما به لحاظ صورت‌های مالی حال و روز خوشی ندارند. برخلاف تصوری که پالایشگاه‌ها پول پارو می‌کنند، از لحاظ مالی و حسابداری شرایط خوبی ندارند. شرکت‌هایی که جزء انجمن صنفی کارفرمائی صنعت پالایش نفت هستند، تحت برند انجمن صنفی صنعت پالایشی در نمایشگاه حضور پیدا می‌کنند و حضور در نمایشگاه جزء وظایف موجود در اساسنامه انجمن است.  قطعا در حاشیه برگزاری بیست و سومین نمایشگاه نفت تهران هم مسائل خاص خود را دارد که توانمندی‌های شرکتها را ارائه می‌کنند، شرکت‌های سازنده داخلی که بتوانند در طرح های توسعه ای مشارکت کنند، شرکت‌های سازنده خود را معرفی کرده و مذاکره می‌کنند. البته اولویت واگذاری در طرح‌های توسعه‌ای پالایشگاه‌ها به شرکت‌ها و سازندگان داخلی خواهد بود.

منبع : انرژی نیوز