به‌منظور حمایت از ساخت داخل، تاکنون بیش از ۵ هزار قطعه پالایشگاهی با تکیه بر توان داخلی در شرکت پالایش نفت بندرعباس بومی‌سازی شده است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پالایش نفت به نقل از شانا، صنعت نفت همواره به‌عنوان بزرگ‌ترین بخش اقتصادی کشور شناخته می‌شود و از طریق توسعه تعاملات بین‌المللی، نقشی مؤثر در پیشبرد اهداف دیپلماسی اقتصادی و تضمین امنیت ملی ایفا کرده است. امروزه کشور ما با داشتن ذخایر هیدروکربور مایع (نفت خام، مایعات و میعانات گازی) و ذخایر گازی و با قرار گرفتن در رتبه نخست دنیا از حیث برخورداری از مجموع ذخایر هیدروکربوری، در جایگاه ویژه‌ای از لحاظ امنیت انرژی در جهان قرار دارد. از این رو بدیهی است که صنایع وابسته به نفت و گاز در کشور، از قدمت و اهمیت ویژه‌ای برخوردار باشد. یکی از مواردی که در پتروشیمی‌ها و پالایشگاه‌ها در سال‌های اخیر به‌شدت مورد توجه قرار گرفته، بحث بومی‌سازی قطعات، فرآیند مهندسی معکوس و ساخت داخل قطعات است.
مهندسی معکوس و ساخت داخل تجهیزات صنعت نفت و گاز، با توجه به افزایش قیمت دلار از نظر اقتصادی توجیه مناسبی خواهد داشت و در عین حال می‌تواند به چرخه تولید در داخل کشور کمک شایانی کند و موجبات خودکفایی این صنعت را تا حد قابل توجهی به‌وجود آورد. مسئله اصلی در حوزه مهندسی معکوس و ساخت داخل تجهیزات و قطعات پالایشگاه و پتروشیمی، عدم امکان جابه‌جایی این قطعات است، به همین دلیل در بسیاری از موارد می‌توان با استفاده از تجربه شرکت‌های توانمند در این حوزه و ضمن استقرار تیم طراحی و مهندسی معکوس مجرب، در بازه زمانی مشخص به انجام فرآیند اندازه‌برداری، تهیه نقشه‌های دستی، الگوسازی سه‌بعدی، شناسایی تلرانس‌ها، آنالیز متریال و سرانجام نظارت بر ساخت قطعات اقدام کرد.
شرکت پالایش نفت بندرعباس، یکی از پالایشگاه‌های مهم و راهبردی به‌شمار می‌رود که قدمتی بیش از ۲۰ سال دارد و توانسته با تکیه بر دانش فنی و بومی، قطعات مورد نیاز خود را تأمین کند. در گزارش پیش رو به بخشی از اقدام‌های انجام‌شده در این پالایشگاه در زمینه ساخت داخل می‌پردازیم.
به‌منظور حمایت از ساخت داخل، تاکنون بیش از ۵ هزار قطعه پالایشگاهی با تکیه بر توان داخلی در شرکت پالایش نفت بندرعباس بومی‌سازی شده است. حمایت از توان ساخت داخل با هدف اجرای راهبردهای داخلی این شرکت، همسو با سیاست‌های کشور مبنی بر حفظ منابع و صیانت از سرمایه‌های ملی و اخذ روش‌های مؤثر در مسیر تحقق اقتصاد مقاومتی و جهش تولید باهدف ایجاد بهبود در فرآیندهای عملیاتی و استمرار تولید اجرا شده است. هاشم نامور، مدیرعامل شرکت پالایش نفت بندرعباس می‌گوید: به‌منظور حمایت از ساخت و توان داخلی و همچنین استفاده از امکانات و ظرفیت‌های پالایشگاه، تاکنون بیش از ۵ هزار قلم کالا برای نخستین بار و بدون نقشه اولیه و با تکیه بر دانش و توان متخصصان پالایشگاه نفت بندرعباس و تولیدکنندگان داخلی ساخته و استفاده شده است.
وی با اشاره به اینکه بسیاری از اقلام ساخته‌شده، جزو قطعات و تجهیزات مهم و حیاتی صنعت پالایش نفت است که استمرار تولید را تضمین می‌کند، ادامه می‌دهد: «حمایت از ساخت قطعات در داخل کشور، صرفه‌جویی اقتصادی به ارزش بیش از ۹ هزار و ۸۷۰ میلیارد ریال برای شرکت پالایش نفت بندرعباس در پی داشته است.»
به گفته مدیرعامل شرکت پالایش نفت بندرعباس، «با اقدام‌های انجام‌شده در زمینه خودکفایی و بومی‌سازی قطعات، تنها در سال ۱۳۹۸ بیش از ١٤ هزار و ٣٠ قطعه و در نیمه نخست امسال نیز ٣ هزار و ٩٥٧ قطعه با حمایت از سازندگان توانمند داخلی ساخته شده و مورد تأیید قرار گرفته است.»
نامور می‌افزاید: «حمایت از توان ساخت داخل، سبب جلوگیری از خروج ارز، قطع وابستگی به خارج از کشور، تأمین به‌موقع قطعات و کاهش ریسک‌های عملیاتی فرآیند تولید می‌شود، ضمن آنکه انتقال و بومی‌سازی فناوری و توسعه دانش فنی، اشتغال‌زایی با حمایت از شرکت‌های داخلی، حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان در طراحی و ساخت قطعات و تجهیزات پالایشگاهی و صرفه‌جویی اقتصادی را فراهم می‌کند.»
وی با اشاره به استقرار واحد پشتیبانی ساخت داخل در پالایشگاه نفت بندرعباس ادامه می‌دهد: «این اقدام با هدف تسریع در اجرای برنامه‌های بومی‌سازی قطعات، با توجه به حجم ورودی داخلی‌سازی در این شرکت انجام شد.»
اعتماد به توان متخصصان داخلی
شرکت پالایش نفت بندرعباس، به‌عنوان یکی از شرکت‌های پیشرو در اقتصاد کشور و فعال در این حوزه، تلاش می‌کند با ارائه و به اشتراک گذاشتن موفقیت‌های خود به‌ویژه در حوزه فرآیندهای تولید، مدیریت انرژی و حمایت از ساخت داخل، بتواند سهم خود را در شکوفایی ایران اسلامی با پشتوانه دانش ایرانی و همت و مسئولیت‌پذیری کارکنان و متخصصان خود ادا کند. پیشرفت، توسعه و حرکت رو به جلو از الزام‌های صنعت نفت است، از این رو شرکت پالایش نفت بندرعباس هم با تعریف پروژه‌های متعدد برای دستیابی به تولیدات باکیفیت با نگاه زیست‌محیطی در تلاش است با اعتماد به توان متخصصان داخلی، به‌ویژه شرکت‌های دانش‌بنیان، افزون بر شکوفایی اقتصادی، با بومی‌سازی فناوری و قطع وابستگی به خارج از کشور، همگام با سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و جهش تولید، موفقیت‌های روزافزونی در حوزه پالایش نفت رقم بزند.
از جمله پروژه‌های مهمی که با نگاه ملی در شرکت پالایش نفت بندرعباس در حال پیگیری و اجراست، پروژه ارتقای کیفیت محصولات سنگین با محوریت ساخت واحد کک سازی تأخیری است که افزون بر کاهش میزان نفت کوره و تولید فرآورده‌های با ارزش افزوده بیشتر، کک مورد نیاز صنایع آلومینیوم‌سازی را نیز تأمین می‌کند.
بهبود فرآیندهای تولید با تأکید بر تحقیق و توسعه (R&D)، مدیریت دانش، بهسازی، نوسازی و توسعه توانمندی‌ها همواره در نگرش و راهبردهای شرکت پالایش نفت بندرعباس تبیین شده و در این زمینه، افزایش ۳۰ هزار بشکه‌ای در ظرفیت پالایش با اجرای طرحی مبتکرانه و بدون سرمایه‌گذاری، طرح بهبود کیفیت و افزایش تولید بنزین و نفت‌گاز و دستیابی به استانداردهای روز دنیا در تولید این دو فرآورده مهم، مدیریت گازهای مشعل با هدف کاهش گازهای ارسالی به مشعل پالایشگاه و پروژه استفاده از واحد غلظت‌شکن، به‌عنوان مکملی برای واحدهای تقطیر با تغییرات فرآیندی با موفقیت اجرا و سبب افزایش ظرفیت پالایش این شرکت شده که نشان از علم و تخصص مهندسان و کارکنان شرکت پالایش نفت بندرعباس دارد.
از اهداف کلان شرکت پالایش نفت بندرعباس، می‌توان به ارائه توانمندی صنعتگران و سازندگان داخلی قطعات و دستگاه‌های مهم و کاربردی در صنعت نفت و آشنایی با پیشرفت‌ها و دستاوردهای این بخش اشاره کرد. در این زمینه یکی از سیاست‌های شرکت پالایش نفت بندرعباس، حمایت قاطع از توانمندی و ساخت داخل است و بر مبنای این سیاست، تاکنون بیش از ۵ هزار قلم کالا برای نخستین بار و بدون نقشه اولیه و با تکیه بر دانش متخصصان پالایشگاه نفت بندرعباس و همچنین تولیدکنندگان داخلی ساخته شده است.
به گفته مدیرعامل شرکت پالایش نفت بندرعباس، «این شرکت همسو با سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و حمایت از ساخت داخل، همواره تلاش کرده است به‌عنوان حامی سازندگان و تولیدکنندگان داخلی، وظایف خود را در ارتقا و گسترش ساخت داخل ایفا کند و با توسعه اشتغال، جلوگیری از خروج ارز از کشور و بومی‌سازی فناوری‌های روزآمد دنیا، زمینه رشد و تعالی کشور را در شرایط سخت تحریم‌های ظالمانه فراهم آورد.»
پیشرفت طراحی پایه محصولات سنگین
در ادامه طرح‌های توسعه‌محور در شرکت پالایش نفت بندرعباس، پروژه ارتقای کیفیت محصولات سنگین پالایشگاه، با محوریت ساخت واحد کک سازی تأخیری و کاهش میزان نفت کوره و تولید فرآورده‌های با ارزش افزوده بیشتر در دستور کار این شرکت قرار دارد.
مدیرعامل شرکت پالایش نفت بندرعباس در این زمینه می‌گوید: «مرحله مطالعات فنی و انتخاب الگوی پالایشی با محوریت ساخت واحد کک‌سازی تأخیری به‌طور کامل انجام‌شده و هم‌اکنون، طراحی پایه و بنیادین طرح با همکاری پژوهشگاه صنعت نفت در حال انجام است که ۴۰ درصد پیشرفت دارد.»
پروژه ارتقای کیفیت محصولات سنگین، از طرح‌های مهم شرکت پالایش نفت بندرعباس و حتی در سطح وزارت نفت است که با هدف کاهش نفت کوره و تولید فرآورده‌های با ارزش افزوده بیشتر و سازگار با محیط زیست، به‌دلیل الزام‌ها در کاهش تولید نفت کوره، مصرف نشدن در بازارهای داخلی و خارجی و قیمت پایین آن برای صادرات در حال اجراست.
به گفته وی، «با توجه به واردات کک اسفنجی و تولید نشدن آن در داخل کشور و مذاکرات با شرکت‌های آلومینیوم‌سازی و سازمان ایمیدرو برای تولید کک اسفنجی به‌منظور تأمین نیاز صنایع آلومینیوم‌سازی، روند ارتقای کیفیت فرآورده‌های سنگین با تغییر الگوی پالایشی پیشین و طراحی الگوی پالایشی جدید بر مبنای تولید کک اسفنجی در دستور کار قرار گرفت تا کشور از واردات کک اسفنجی بی‌نیاز و وابستگی به خارج از کشور نیز قطع شود.»
مدیرعامل شرکت پالایش نفت بندرعباس با بیان این مطلب که حفاظت و صیانت از محیط زیست، از دیگر اهداف این طرح ملی است، ادامه می‌دهد: «با بهره‌برداری از این پروژه، افزون بر اینکه میزان نفت کوره تولیدی به کمتر از ۱۰ درصد خوراک پالایشگاه خواهد رسید، میزان گوگرد آن نیز حداکثر به یک درصد وزنی کاهش می‌یابد.» مدیرعامل شرکت پالایش نفت بندرعباس با اشاره به چشم‌انداز شرکت پالایش نفت بندرعباس مبنی بر دستیابی به جایگاه برتر پالایش نفت ایران در بهره‌وری، کیفیت فرآورده‌ها و رضایتمندی مشتریان می‌گوید: «برای اجرای پروژه ارتقای کیفیت محصولات سنگین، سه سال زمان در نظر گرفته شده و با هماهنگی و برنامه‌ریزی، عملیات اجرایی پروژه با اعتبار یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار از نیمه سال ۱۴۰۰ آغاز می‌شود.»
نامور با اشاره به لزوم طراحی واحدهای کیفی‌سازی جدید در این پروژه ادامه می‌دهد: «با توجه به فرآیندهایی که روی نفت کوره انجام می‌شود، فرآورده‌هایی نیز تولید می‌شود که به‌منظور کیفی‌سازی آنها، واحدهای آسفالتین‌زدایی با حلال (Solvent De-Asphalting Unit)، تصفیه DAO، کک‌سازی تأخیری و کک کلسینه و واحدهای پایین‌دستی تصفیه نفتا، تصفیه نفت گاز، تصفیه و تولید گاز مایع و پروپیلن، قیرسازی، هیدروژن و بازیافت گوگرد با تکیه بر توان و دانش کارشناسان و متخصصان داخلی در این طرح دیده شده است.»
وی می‌افزاید: «از مهم‌ترین دلایل حرکت در زمینه توسعه و ساخت واحدهای جدید، به‌ویژه واحدهای ارتقای کیفیت محصولات سنگین می‌توان به نیاز بازارهای بین‌المللی به سوخت پاک، ضرورت کاهش تولید سوخت‌های با ارزش افزوده کمتر، ارتقای کیفیت فرآورده‌های تولیدی، تولید فرآورده‌های منطبق با استانداردهای روزآمد دنیا به لحاظ مسائل زیست محیطی و بهبود عملکرد اقتصادی و سودآوری بیشتر اشاره کرد.»
صیانت از هوای پاک
یکی دیگر از گام‌های مهمی که شرکت پالایش نفت بندرعباس، همسو با حمایت از ساخت داخل و حفاظت محیط زیست برداشته است، اجرای فاز نخست پروژه مدیریت گازهای مشعل (FGM) است که براساس آن در ۹ ماه نخست امسال گازهای ارسالی به مشعل‌های پالایشگاه ۵۸ درصد کاهش یافت.
پروژه مدیریت گازهای مشعل در دو فاز تعریف شده که فاز نخست پروژه به شناسایی منابع ارسال گاز به مشعل و اجرای راهکارهای پیشگیرانه برای کاهش مقدار گاز ارسالی به مشعل اختصاص دارد و در فاز دوم، طراحی و ساخت سامانه بازیافت گازهای ارسالی به مشعل اجرایی می‌شود.
مدیرعامل شرکت پالایش نفت بندرعباس در این باره می‌گوید: «مقدار گازهای ارسالی به مشعل‌های پالایشگاه (فلرینگ) در سال ۹۸ معادل ۴۱ هزار و ۷۸۷ تن بود که با اجرای فاز اول پروژه مدیریت گازهای مشعل، در ۹ ماه سال ۹۹ این میزان به ۱۳ هزار ۱۶۷ تن رسید که به‌صورت میانگین معادل ۵۸ درصد کاهش دارد.»
نامور با اشاره به اینکه کاهش ضایعات هیدروکربوری و کاهش تولید و انتشار آلاینده‌های زیست محیطی از اهداف مهم این پروژه است، ادامه می‌دهد: «با اجرای فاز نخست افزون بر صرفه‌جویی انرژی معادل ۸۵ میلیون مترمکعب نرمال گاز طبیعی در سال، از انتشار بیش از ۱۷۰ هزار تن انواع آلاینده شامل دی‌اکسید کربن (CO2)، متان (CH4)، اکسید نیترو (N2O)، اکسیدهای گوگرد (SOx)، اکسیدهای نیتروژن (NOx)، مونوکسید کربن (CO) و ذرات معلق (SPM) جلوگیری می‌شود.»
به گفته وی، «با اجرای این پروژه مهم افزون بر دستاوردهای زیست محیطی می‌توان به موفقیت شرکت پالایش نفت بندرعباس در کسب جایزه جهانی انرژی (Energy Globe) به‌عنوان تنها پالایشگاه ایرانی موفق در به دست آوردن این افتخار و دستاورد بین‌المللی در شرایط سخت و ظالمانه تحریم‌ها نیز اشاره کرد.»
امید است با تکیه بر توان داخلی و تأمین قطعات و تجهیزات پالایشگاه از داخل کشور روز به روز بر علم و دانش مهندسان کشور افزوده شود تا دیگر نیازی به واردات اقلام مورد نیاز از دیگر کشورها نداشته باشیم.