عملیات زیربنایی احداث پالایشگاه اصفهان ، در زمینی به مساحت ۳۴۰ هکتار در شمال شهر اصفهان که در اوج شکوفایی انقلاب اسلامی و در مرحله پیشرفت فیزیکی حدود ۹۰ درصد توسط پیمانکار خارجی متوقف شده بود، در سال ۱۳۵۷ به دست نیروهای متخصص و توانمند صنعت نفت تکمیل شد.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پالایش نفت، در سال ۱۳۵۸ و پس از پیروزی غرورآفرین انقلاب اسلامی، پالایشگاه اصفهان بدون هیچگونه کمک یا دخالت متخصصان خارجی و تنها به دست توانای کارکنان صنعت نفت راه اندازی شد. 

شرکت پالایش نفت اصفهان با ظرفیت اسمی ۲۰۰ هزار بشکه در روز، نقشی حیاتی در ادامه فعالیت‌های دیگر صنایع منطقه ایفا می کرد و گردش چرخ‌های اقتصادی/ صنعتی منطقه را اطمینان می بخشید. 

... و هنوز در آغاز راه بودیم. هنوز رادمران عرصه ایثار و تلاش را دمی فرصت فراغت و آسایش خیال نبود که در جنگی ناخواسته و تحمیلی گرفتار آمدیم. پالایشگاه آبادان به دلیل حملات دشمن بعثی، دچار آسیب و به دنبال آن عملیات سوخت‌رسانی کشور با مشکل روبه رو شده بود. 

فعالیت در پالایشگاه اصفهان در طول دوران دفاع مقدس با پایمردی و ایثار کارکنانش، لحظه ای متوقف نشد، این مرکز صنعتی حدود ۱۶ بار هدف حمله دشمن قرار گرفت که از این تعداد، هفت مرتبه حملات مؤثر بود.

در طول هشت سال دوران دفاع مقدس و با وجود حمله‌های پی درپی دشمن، با انجام صدها پروژه خرد و کلان، ظرفیت عملیاتی این پالایشگاه تا مرز ۹۰ درصد افزون بر ظرفیت طراحی افزایش یافته و برگ زرین توان پالایشی بیش از ۳۷۰ هزار بشکه در روز به تاریخ پر افتخار این پالایشگاه و صنعت نفت ایران افزوده شد. به عبارت دیگر، تأمین منابع انرژی مورد نیاز جبهه‌های حق علیه باطل در طول جنگ تحمیلی از یک سو و نگاهی به آینده پر شور و تحرک جامعه از سوی دیگر، اساس تغییرات و تحولاتی بوده است که به دنبال آن پالایشگاه اصفهان موفق به افزایش ظرفیت پالایشی خود تا مرز ۳۷۰ هزار بشکه در روز شده و در پی آن توانسته است جایگاه ویژه ای را در میان پالایشگاه‌های کشور به خود اختصاص دهد.

هم اکنون این شرکت با توجه به موقعیت ویژه و توانمندی‌های خود به عنوان یک مرکز صنعتی عظیم نه تنها تأمین کننده حدود یک چهارم از نیازهای روزانه کشور به فرآورده های نفتی است ، بلکه خوراک دیگر واحدهای صنعتی مانند پتروشیمی اصفهان، پتروشیمی اراک، شرکت صنایع شیمیائی (L.A.B) و واحدهایی را که به دنبال سیاست‌های خصوصی سازی از پالایشگاه اصفهان جدا شده اند (شرکت پالایش نفت جی و شرکت نفت سپاهان)، نیز تامین می‌کند.

دستاوردهای اقتصادی پس از جنگ

افزایش ظرفیت عملیاتی واحدهای بهره‌برداری پالایشگاه اصفهان تا مرز بیش از ۹۰ درصد، به منظور تامین نیازهای اجتناب ناپذیر دوران جنگ تحمیلی با اجرای صدها پروژه خرد و کلان در سال های پس از جنگ عملی شده که بالطبع ایجاد تنگناهایی در بخش‌های مختلف این پالایشگاه را به دنبال داشت.

مهم ترین مشکلات پیش آمده در این دوران، ناکافی بودن بخار و نیروی برق تولیدی، ناکافی بودن ظرفیت پالایشی و احدهای بازیافت آب، محدودیت ظرفیت پالایشی برج های خنک کننده و شبکه مربوطه، ناکافی بودن حجم ازت تولیدی به ویژه در زمان تعمیرات اساسی واحدهای کاتالیستی و آیزوماکس به صورت همزمان ، محدودیت های واحدهای عملیاتی، محدودیت ظرفیت مخازن نفت خام وفرآورده های تولیدی و نیاز به بازنگری روش های حفظ و حراست از این مجموعه صنعتی حیاتی بود که سبب شد پروژه های عظیمی با هزینه های هنگفت در شرکت اجرا شود.

به منظور حل معضلات، شرکت پالایش نفت اصفهان مطالعه و اجرای پروژه های گوناگونی را در قالب طرح تکمیلی و بهبود در دستور کار قرار داد که نمونه‌های شاخص از آن‌ها به این شرح است:

 بهبود و توسعه نیروگاه برق، بررسی و تکمیل واحد بازیافت آب، احداث برج خنک کننده جدید، بررسی و تعویض شبکه آب خنک کننده، افزایش ظرفیت مخازن خوراک (نفت خام) و ذخیره سازی فرآورده ها، افزایش ضریب حفاظت پیرامونی پالایشگاه به طول تقریبی ده کیلومتر، افزایش ضریب ایمنی ایستگاه های فرعی برق ،پروژه خرید و نصب یک دستگاه دیگ بخار با ظرفیت تولید ۲۲۷ تن بخار در ساعت به منظور تأمین نیازهای فعلی و متناسب با افزایش ظرفیت عملیاتی واحدهای بهره برداری، پروژه بررسی و بهبود واحد بازیافت آب برای رفع تنگناهای عملیاتی و افزایش توان واحد در راستای بازیافت آب با مد نظر قراردادن مشکلات کمبود آب، مصرف بهینه منابع و حفظ سلامت محیط زیست ازطریق نصب سیستم اسموز معکوس (R.O.) با ظرفیت ۴۰۰ متر مکعب در ساعت، پروژه طراحی و ساخت برج خنک کننده با ظرفیت ۱۳۶۰۰ متر مکعب بر ساعت ظرفیت سامانه خنک کننده پالایشگاه با توجه به افزایش ظرفیت عملیات واحدهای موجود. 

تاریخچه پالایشگاه اصفهان

۱۳۵۲: آغاز طراحی پالایشگاه با ظرفیت ۲۰۰ هزار بشکه نفت خام در روز از سوی دو شرکت فلور (FLOUR) و تیسن (THYSSEN)

۱۳۵۶: نصب ۹۰ درصد تجهیزات با مشارکت کارشناسان خارجی و داخلی

۰۲/۱۱/۱۳۵۸: راه اندازی ازسوی متخصصان کشور

۱۳۶۱: ظرفیت اسمی پالایشگاه اصفهان۲۰۰ هزار بشکه نفت خام در روز بوده که با تلاش های کارشناسان و کارکنان و بنا بر نیاز کشور در مقاطع مختلف به فرآورده های یاد شده در دوران دفاع مقدس با اجرای پروژه های توسعه و بهبود، رفع تنگناها و تأمین منابع لازم، این میزان تا حد ۲۸۴ هزار بشکه در روز از طریق افزایش ظرفیت واحدهای تقطیر و پس از آن به ۳۷۰ هزار بشکه از طریق تغییر سرویس واحدهای کاهش گرانروی از ته ماند برج تقطیر در خلأ به نفت خام رسید.

 ۴/۲/۱۳۶۸: راه‌اندازی واحد جدید قیر پرنر (PORNER) با ظرفیت ۱۱ هزار بشکه در روز قیر نرم و یا ۴۸۵۰ بشکه در روز قیر سفت که در تاریخ ۱/۱۱/۱۳۸۲ به بخش خصوصی (شرکت نفت جی) واگذار شد.

۱۳۷۱: راه اندازی مجتمع روغن سازی با تولید ۲۰۰ هزار مترمکعب در سال روغن موتور که در تاریخ ۱/۱/۸۱ به بخش خصوصی(شرکت نفت سپاهان) واگذار شد.

۱۳۷۱: آغاز به کار کارخانه های ظروف‌سازی، تولید قوطی ۱ و ۴ لیتری و بشکه ۲۲۰ لیتری برای روغن و بشکه ۱۶۰ لیتری قیر که در تاریخ ۱/۱/۸۱به بخش خصوصی واگذار شد.

۱۳۷۲: آغاز بهره برداری از تأسیسات مربوط به خوراک رسانی همراه با هیدروژن مصرفی در پتروشیمی اصفهان به میزان ۹۰۰۰ بشکه در روز

۱۳۷۲: آغاز بهره برداری از تأسیسات مربوط به حمل جاده‌های خوراک پتروشیمی اراک به میزان ۱۲۰۰۰ بشکه در روز

۱۳۷۲: آغاز بهره برداری از تأسیسات مربوط به خوراک رسانی در شرکت سرمایه گذاری صنایع شیمیایی ایران (LAB) به میزان ۲۵۰۰۰ هزار بشکه در روز

۱۳۷۵: راه اندازی واحد تولید قیرهای سرد جاده‌ای (MC-۲۵۰) که در تاریخ یکم بهمن ماه ۱۳۸۲ به بخش خصوصی واگذار شد.

۰۱/۱۰/۱۳۷۷ شرکت پالایش نفت اصفهان (سهامـی خاص) در تاریخ ۱/۱۰/۱۳۷۷ براساس بند «الف» ماده ۵ قانون اساسنامـه شرکت ملی نـفت ایران و بنـد۴ مـاده ۷ فصل دوم اساسنامه شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران به عنوان شرکت فرعی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتـی ایران تأسیس و تحت شـماره ۱۴۴۵۰۶ به تاریـخ ۲۵ مهرماه ۱۳۷۷ در اداره ثبت شرکت‌ها و مؤسسه‌های غیرتجاری تهران به ثبت رسیده است.

۱۳۷۸: راه اندازی واحد تولید حلال های ویژه با توان تولید بیش از ۷ نوع حلال

راه اندازی واحد تولید حلال های ویژه با توان تولید بیش از ۷ نوع حلال. عملیات ساختمانی واحد در سال ۱۳۷۵ آغاز و در سال ۱۳۷۸ راه اندازی شد . طراحی پایه ظرفیت تولید این واحد حدود۱۰  هزار بشکه حلال AW-۴۰۹ بوده که با تغییر خوراک و شرایط عملیاتی این واحد قادر به تولید حلال های AW-۴۰۶-AW-۴۰۴-AW۴۰۳-AW-۴۰۲- - AW-۴۱۰ نیز است.

۱۳۷۹: دریافت لوح صنعت سبز کشور از وزیر نفت وقت

۰۲/۰۵ /۱۳۷۹ مردادماه: تاسیس نظام پیشنهادها

۱۳۸۲ واگذاری واحد قیرسازی شرکت به بخش خصوصی با عنوان شرکت پالایش نفت جی

۲۵/۷/۱۳۸۵: انعقاد قرارداد مجتمع بنزین سازی با حضور معاون وزیر نفت  وقت و مدیرعامل شرکت پالایش نفت اصفهان

۱۵/۱۲/۱۳۸۶:انعقاد قرارداد طرح بهینه سازی طرح بهبود فرآیند و بهینه سازی پالایشگاه اصفهان با حضور معاون وزیر وقت و برخی مدیران شرکت پالایش نفت اصفهان

با اجرای طرح بهبود فرآیـند و بهیـنه سازی (طرح جامع) پالایـشگاه اصفهان که در جهت بهبود کمی و کیـفی فرآورده‌های مختلف این شرکت است، استانداردسازی محصولات به طور کامل

مطابق با استاندارد یورو ۲۰۰۵ انجام خواهد شد و شرکت پالایـش نفت اصفهان همسو با سند چشم انداز ۲۰ ساله، سودآورتریـن شرکت تولیـد کننده فرآورده های نفتی ایـران باقی خواهد ماند.

طرح جامع، در قالب چند زیر پروژه عظیم  در شرکت پالایش نفت اصفهان که یـکی از پیشروترین واحدهای پالایشگاهی کشور است، انجام خواهد شد.

با انجام این طرح، ضمن اینکه خوراک نفت خام پالایشگاه از ۳۷۵ هزار به ۳۶۰ هزار بشکه کاهش می‌یابد، ظرفیت تولید محصولات راهبردی همچون نفت گاز، بنزین، سوخت های هوایی و گاز مایع گاه تا ۵/۲ برابر افزایش خواهد یافت، همچنین امکان تولید پروپیلن فراهم می‌شود.

پس از گذشت ۳۷ سال از جنگ مردان نفتی در عرصه صنعت پالایش با بومی سازی و بهره گیری از تخصص و تجهیزات داخلی آینده ای روشن را برای کشور رقم زدند تا ایران همچنان دارنده مقام نخست منطقه و دهم جهان در صنعت پالایش باقی بماند.

منبع : شانا