گفتگوی اختصاصی آقای چاووشی مدیر عامل پالایشگاه اصفهان با نشریه پالایش نفت

مریم رضازاده- اقتصاد مقاومتی فرصت مناسبی برای صنعت نفت و بخش خصوصی دراین حوزه است. تاکید اقتصاد مقاومتی بر تولید داخلی، استفاده از سرمایه و تکنولوژی روز دنیا، توسعه بخش خصوصی و افزایش توان داخل، جلوگیری از خام‌فروشی و افزایش سرمایه‌گذاری در نفت، فرصت‌های بسیار مناسبی را در کشور ایجاد می‌کند که استفاده از این فرصت‌ها مستلزم برنامه‌ریزی و اراده مدیران و مسئولان امر است.

لطفعلی چاوشی - مدیرعامل شرکت پالایش نفت اصفهان - معتقد است باید قوانین مالیاتی از جمله قانون مالیات بر ارزش افزوده به عنوان عامل بازدارنده اساسی در فرآیند کسب و کار شرکت‌های پالایشی اصلاح شود.

مشروح گفت‌و‌گوی اختصاصی "پالایش" با چاوشی، مدیرعامل شرکت پالایش نفت اصفهان را در ادامه می‌خوانید:

آخرین تغییر و تحولات در شرکت پالایش نفت اصفهان چیست؟

شرکت پالایش نفت اصفهان با تولید حدود 22 درصد از کل فرآورده‌های نفتی مورد نیاز کشور از لحاظ ظرفیت پالایشی و تنوع تولید فرآورده‌های نفتی، جایگاه ویژه‌ای در بین پالایشگاه‌های کشور به خود اختصاص داده است. این شرکت از سال‌های آغازین دهه 1360، ظرفیت پالایش نفت خام خود را با افزایش 85 درصدی نسبت به ظرفیت طراحی آن از 200 هزار بشکه در روز به بیش از 375 هزار بشکه افزایش داده است.

این پالایشگاه با توجه به موقعیت خاص و توانمندی‌های خود به عنوان یک مرکز صنعتی عظیم، ضمن تولید فرآورده‌هایی همچون گاز مایع، بنزین، نفت، گاز، سوخت هواپیما و جت، نفت سفید، انواع حلّال، روغن خام و گوگرد، خوراک دیگر واحدهای صنعتی را مانند پتروشیمی اصفهان، پتروشیمی اراک، شرکت صنایع شیمیایی (L.A.B)، شرکت پالایش نفت جی و شرکت نفت سپاهان نیز تامین می‌کند. این واحد عظیم صنعتی، به منظور تحقق اهداف سازمانی و مدیریتی مندرج در خط مشی شرکت، سیستم‌های مدیریت کیفیت، زیست‌محیطی، ایمنی و بهداشت‌ حرفه‌ای را بر اساس آخرین ویرایش استانداردهای ISO-9001 , ISO\TS-29001، ISO-14001، OHSAS-18001 مستقر کرده و تحت سیستم مدیریت یکپارچه اجرا می‌کند.

این شرکت با رویکرد ویژۀ زیست‌محیطی و اجرا کردن پروژه‌هایی عظیم همچون گاز سوز کردن کوره های پالایشگاه و نصب مشعل های جدید Enviromix، بهینه کردن مصرف سوخت و انرژی، جایگزین کردن گازهای دوستدار لایه ازن در سیستم های اطفاء حریق و سرمایش، نصب سلول‌های خورشیدی، دوجداره کردن سقف شناور مخازن با هدف کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی، اجرای ده‌ها پروژه زیست‌محیطی دیگر و با نصب آنالایزورهای online بر روی خروجی دودکش‌ها و طرح خوداظهاری، کلیه استانداردهای زیست محیطی را اجرا کرده و با پایش دائمی سازمان حفاظت محیط زیست استان و کشور تاکنون هیچ‌گونه عدم انطباقی نداشته است. همچنین با تلاش وهمت متخصصان و کارشناسان، 70 درصد قطعات و تجهیزات مورد نیاز پالایشگاه اصفهان در بخش خودکفایی این شرکت تولید شده است که امیدواریم در سال‌های آتی تمام تجهیزات پالایشگاه اصفهان در داخل تولید شود تا ضمن کاهش مصارف ارزی، ‌وابستگی به خارج از کشور به صفر برسد.

این شرکت در سایه عنایت به منویات مقام معظم رهبری در پیشبرد اقتصاد مقاومتی، علیرغم اعمال تحریم‌های ظالمانه استکبار جهانی، با کمک متخصصان داخلی، پیچیده‌ترین کاتالیست پالایشی دنیا مربوط به واحدهای بنزین‌سازی را (که تا قبل از این، تولید آن تنها در انحصار دو شرکت بزرگ آمریکایی و فرانسوی بود) تولید کرده و از سال 1394 با راه‌اندازی و بهره‌برداری کامل از مجتمع بنزین‌سازی و تولید متوسط روزانه 8 میلیون لیتر بنزین یورو 4 سهم بسزایی در کاهش آلودگی کلانشهر اصفهان و کشور ایفا می‌کند. در حال حاضر شرکت پالایش نفت اصفهان در راستای برنامه جامع کنترل کیفی هوای اصفهان مشارکت بسیار فعال در کارگروه‌های مرتبط با این برنامه شامل کارگروه سوخت و بهینه‌سازی انرژی، کارگروه حمل و نقل و فرهنگ و جامعه و ... داشته و در جهت اهداف سازمان محیط زیست با تولید بنزین یورو 4 و حدود 2 میلیون لیتر گازوئیل یورو 4 رسالت اساسی زیست محیطی خود را با تمام توان امکانات به منصه ظهور رسانده است. ان‌شاءالله در آینده با اجرای پروژه بهینه‌سازی و بهبود فرآیند کلیه محصولات بنزین و گازوئیل تولیدی با آخرین استاندارد روز دنیا یورو 5 تولید خواهد شد.

بر اساس قانون برنامه پنجم توسعه‌ و اهمیتی که این قانون در صنایع نفتی برای محیط‌ زیست قائل شده است، مدیریت پالایشگاه اصفهان پروژه‌های عظیم زیست‌محیطی را در این شرکت به اجرا درآورده است. با توجه به محدودیت منابع آب شیرین، خشکسالی‌های وسیع و افزایش برداشت از منابع آب و متأسفانه توسعه آلودگی منابع آب، استفاده صحیح از منابع آب موجود و تصفیه کامل پساب‌های صنعتی، تنها گزینه برای بقای صنایع کشور است. به همین منظور شرکت پالایش نفت اصفهان در کنار اجرای پروژه‌هایی در گذشته، احداث و راه‌اندازی واحد تصفیه پساب با املاح بالا، به روش اسمز معکوس (RO) و اقدام به تصفیه کامل پساب و استفاده مجدد از آن را در دستور کار خود قرار داد. با اجرایی شدن پروژه RO، پساب‌های صنعتی با ظرفیت 400 متر مکعب در ساعت تصفیه و آب خروجی بار دیگر مورد استفاده قرار گرفت.

همچنین در راستای کاهش مصرف آب و استفاده بهینه از آب طرحهایی اجرا گردیده است: تصفیه کامل حدود 40 مترمکعب در ساعت فاضلاب بهداشتی و استفاده از آن در فضای سبز، حذف روش آبیاری غرق‌آبی و جایگزین کردن آبیاری تحت فشار و قطره ای، نصب سیستمهای الکترونیکی کنترل و کاهش مصرف آب، اجرای پروژه انتقال پسآب تصفیه خانه شاهین‌شهر واستفاده از پسآب فوق و برنامه‌ریزی برای نصب مجهزترین تصفیه‌خانه‌ها مطابق استانداردهای روز دنیا و استفاده از آن به جهت مصارف صنعتی.

در چند سال گذشته با ابداع روش NES که برای اولین‌بار در بین پالایشگاه‌ها توسط پالایشگاه اصفهان اجرایی شده است، از تشکیل لجن‌های نفتی به عنوان پسماند ویژه در مخازن جلوگیری می‌شود که علاوه بر صرفه اقتصادی و استفاده مجدد در فرآیند از ایجاد پسماندهای ویژه در حجم بسیار بالا به طور کامل پیشگیری و از تشکیل پسماند در مبداء ممانعت به عمل می‌آید و همچنین در بخش پسماند با تعریف و اجرایی کردن پروژه‌های گوناگون زیست محیطی کلیه پسماندهای ویژه عادی و حتی درمانگاهی نیز مدیریت می‌شود.

سامانه گندزدایی پیشرفته که در حال اجرایی شدن در این پالایشگاه است با چه هدفی انجام می‌گیرد؟

یکی از مهمترین اهداف صنعت قبل از هرگونه فعالیت تولیدی، حفاظت از جان و سلامت کارکنان و از طرف دیگر پاسداری از محیط زیست به عنوان سرمایه ملی است. همچنین سابقه بحران آب در کشور و خصوصا در صنعت همواره یکی از دغدغه‌های مدیران و صنعتگران بوده است. همه این‌ها، شرکت پالایش نفت اصفهان را بر آن داشته است که در مورد پروژه‌های مربوط به آب، محیط‌زیست، ایمنی و پدافند غیرعامل نگاه ویژه‌ای داشته باشد. پروژه استفاده از سامانه گندزدایی پیشرفته مولتی‌اکسیدان بکو در واحد اسمزمعکوس با همکاری مجدانه واحدهای پژوهش، مهندسی و آب و برق و بخار و توسط شرکت بهین‌‌آب‌زنده‌رود در راستای نیل به اهداف فوق مطرح شد. سامانه بکو با بهره‌گیری از دانش مدرن الکتروشیمی، طی فرآیند کنترل شده الکترولیز محلول آبی نمک‌طعام، ماده‌ای منحصر به فرد تولید می‌کند که حاوی چندین ماده موثر گندزدا از جمله ازن، آب‌اکسیژنه، دی‌اکسیدکلر، اسید هیپوکلرو، هیپوکلریت‌سدیم، اکسیژن و کلر محلول است.

تولید محلول مولتی‌اکسیدان در این سامانه به صورت تمام اتوماتیک انجام شده و نیاز اپراتوری آن تخلیه نمک طعام به مخزن مربوطه است. از طرفی ماده اولیه مورد نیاز این سامانه نمک طعام بوده که هیچ مشکلی بابت ایمنی در حمل، انبارش و استفاده نداشته، بسیار ارزان بوده و تامین آن به راحتی در داخل کشور انجام می‌شود. نتایج پروژه پژوهشی انجام شده نشان داد که این سامانه به لحاظ کارکرد بی‌دردسر و از نظر اپراتوری ساده و ایمن است. همچنین آزمایش‌های کیفی آب حاکی از تاثیر مثبت محلول مولتی‌اکسیدان بر بهبود پارامترهای بیولوژیکی، فیزیکی و شیمیایی آب در واحد اسمزمعکوس و تامین ملزومات کیفی آن مطابق استانداردهای بهره‌برداری است. در نهایت با تأیید واحدهای عملیات درخصوص بهره‌برداری، مهندسی پالایش در خصوص کیفیت مناسب گندزدایی و تاثیر مثبت بر افزایش راندمان تولید و کاهش هزینه‌های بهره‌برداری و نگهداری واحد سامانه بکو لنگرتحویل نهایی شده و در مدار بهره‌برداری قرار گرفته است.

مهمترین اهداف این طرح چیست؟

از اهداف عالی و بلندمدت این روند، ارتقای ضریب ایمنی و پدافند غیرعامل در کنار بهینه‌سازی و افزایش بهره‌وری سایر واحدهای یوتیلیتی از جمله برج‌های خنک‌کننده و بازیافت آب است.

اجرای این طرح توجیه فنی دارد؟

این طرح توجیه اقتصادی قابل توجهی دارد به طوری که می‌توان گفت در کمترین زمان ممکن، شاهد بازگشت سرمایه طرح بوده‌ایم.

دیگر پروژه‌ها و فعالیت‌هایی که در مجموعه پالایشگاه اصفهان در آینده انجام می‌شود، چیست؟

اجرای طرح جامع بهینه‌سازی و بهبود فرآیند بر اساس الزامات زیست‌محیطی و قانونی به منظور ارتقاء کمی و کیفی محصولات تولیدی و مطابق با استانداردهای جهانی (یورو 4 و یورو 5) و سازگار با محیط زیست در دستور کار شرکت پالایش نفت اصفهان قرار گرفته است. این طرح به دلیل برخورداری از توجیهات فنی و اقتصادی قوی و همچنین تاثیر‌گذاری در تأمین کل فرآورده‌های نفتی مورد نیاز کشور به ویژه بنزین، جزو طرح‌های اولویت‌دار در نظام اجرایی کشور شناخته شده است.

این طرح در سال 1386 با همکاری شرکت‌های خارجی شروع شد اما به دلیل مشکلات ناشی از تأمین منابع مالی از سال 1387 با رکود و تعلیق ناخواسته مواجه شد به جهت تأمین فایناس طرح، باتوجه به اهمیت اجرای آن در زمینه خودکفایی کشور در تولید بنزین، کاهش چشمگیر آلاینده‌های زیست‌محیطی و همچنین دستیابی پالایشگاه به سود آوری تلاش‌های زیادی صورت گرفت، اما به دلیل وجود تحریم‌های بین‌المللی امکان جذب سرمایه‌گذاری برای اجرای کامل طرح میسر نشد. تنها بخشی از طرح با استفاده از منابع داخلی پالایشگاه در اواخر سال 93 شروع شد. از آنجایی که اهداف اصلی طرح بهینه‌سازی فقط با اجرای کامل طرح محقق می‌شود لذا پیگیری‌ها، برای تأمین منابع مالی طرح ادامه یافت تا اینکه بعد از رفع تحریم‌های بین‌المللی، مذاکرات با شرکت دایلم برای تأمین فاینانس واحدهای باقی‌مانده طرح به مبلغ دو میلیارد دلار از طریق بانک‌های کره‌ای منتج به نتیجه شد. توافقنامه انجام کار به صورت EPC مشروط به تأمین فایناس در تیر94 امضاء و مبادله شد. علاوه بر آن اقدامات لازم به منظور سرعت بخشیدن به فرآیند نهایی‌سازی قرارداد تجاری و همچنین شرایط فاینانس به موازات در حال انجام است و پیش‌بینی می‌شود تا خردادماه سال 1396 و پس از تامین فاینانس توسط بانک‌های کره ای قرارداد فی‌مابین موثر شده و شرایط برای شروع مجدد طرح فراهم شود. همکاری دولت به ویژه وزارت اقتصاد و دارایی در صدور ضمانت‌نامه دولتی در این زمینه راهگشا بوده و می‌تواند راه را برای سرعت بخشیدن به شروع مجدد پروژه هموار سازد.

نقش پالایشگاه‌های خصوصی در اقتصاد کشور و به‌ویژه بحث اقتصاد مقاومتی را تا چه اندازه موثر می‌دانید؟

باتوجه به جایگاه شرکت‌های پالایشی در تأمین سوخت وانرژی مورد نیاز کشور، صادرات فرآورده‌های نفتی و تأمین منابع ارزی (که بخش عمده‌ای از آن نیز به صندوق توسعه ملی تخصیص داده می‌شود) به نوعی می‌توان آنها را یکی از موتورهای محرکه اقتصاد کشور برای سایر بخش‌ها محسوب کرد و این خود اهمیت و جایگاه ویژه صنعت پالایش نفت را در بحث اقتصاد مقاومتی نشان می‌دهد. خودکفایی‌های صورت گرفته در نتیجه تلاش کارکنان خدوم شرکت پالایش نفت اصفهان، علاوه بر مباهات ملی، از خروج ارز ممانعت به عمل آورده و باعث بی اثر شدن تحریم‌های دشمنان شده است.

نمونه بارز این موضوع تولید استراتژیک‌ترین کاتالیست صنعت پالایش نفت توسط متخصصان داخلی و با حمایت‌های همه‌جانبه شرکت پالایش نفت اصفهان می‌باشد؛ کاتالیستی که تا پیش از این، تنها دو کشور در جهان انحصار آن را در اختیار داشتند. تولید بنزین و گازوئیل یورو 4 و همچنین خودکفایی 70 درصدی در تجهیزات مورد نیاز شرکت از دیگر نمونه‌های فعالیت در راستای خودکفایی تلقی می‌شود که در پاسخ به سؤال اول مطرح شد.

آیا حمایت‌های دولت از پالایشگاه‌های خصوصی رضایت‌بخش است؟ چه درخواست‌هایی از دولت به عنوان مجموعه‌های بخش خصوصی دارید؟

کمک دولت به پروژه‌های بزرگ بهینه‌سازی محصولات با توجه به الزامات زیست‌محیطی از طریق تخصیص بخشی از منابع حاصل از فروش فرآورده‌ها به اجرای این پروژه‌ها با توجه به هزینه‌های بسیار بالای این نوع پروژه‌ها و همچنین با عنایت به بورسی بودن پالایشگاه‌ها، منابع مالی آنها بیشتر صرف تقسیم سود سهامداران می‌شود، بنابراین بدون حمایت دولت تامین هزینه‌های سنگین این پروژه‌ها میسر نخواهد شد. ما معتقدیم باید قوانین مالیاتی از جمله قانون مالیات بر ارزش افزوده به عنوان عامل باز دارنده اساسی در فرآیند کسب و کار شرکت‌های پالایشی اصلاح شود.

همچنین، ضوابط و قوانین مربوط به پالایشگاه‌ها در مورد عوارض آلایندگی باید شفاف و منطبق بر واقعیت‌ها باشد. در صورتی که یک شرکت پالایشی آلاینده معرفی شود، این عوارض از آن شرکت اخذ شود، نه اینکه به صرف پالایشگاه بودن پرداخت این عوارض برایشان الزامی باشد و همچنین اگر شرکتی براساس قوانین، آلاینده تشخیص داده شد و موظف به پرداخت عوارض مربوطه شود، درآمد حاصله از این عوارض به‌جای ایجاد منبع درآمد برای شهرداری‌ها، به‌صورت واقعی صرف رفع آلاینده‌ها و آلودگی شود.